کشف اسکلت چهار هزار ساله در تل سبز مرودشت

خبرنگار امرداد-سیاوش آریا : فصل نخست کاوش‌های تَل سبز(تل سوز) در جنوب باختری(:غربی) شهرستان مَرودشت در استان پارس(فارس) با یافته‌ها و داده‌های ارزشمندی دنباله یافت. این تپه وابسته(:مربوط)به دوران ایلامی است که پیشتر، بزرگی آن 12 هکتار بوده است. این کاوش‌ها به وسیله‌ی دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت و با همکاری پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی انجام گرفته است.

 فصل نخست کاوش‌های تَل سبز(تل سوز) در جنوب باختری(:غربی) شهرستان مَرودشت در استان پارس(فارس) با یافته‌ها و داده‌های ارزشمندی دنباله یافت. این تپه وابسته(:مربوط)به دوران ایلامی است که پیشتر، بزرگی آن 12 هکتار بوده است. این کاوش‌ها به وسیله‌ی دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت و با همکاری پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی انجام گرفته است.

نوروز رجبی، باستان‌شناس و سرپرست تیم کاوش در تَل سبز درباره‌ی آرمان(:هدف) از کاوش‌ها به خبرنگار اَمُرداد می‌گوید:«آرمان اصلی ازکاوش‌ها، انجام مطالعات فرهنگی و شناخت دوره‌های فرهنگی تَل سبز است تا با کمک آن دشواریِ گاه‌شناختی آبریزِ رودخانه کورش(کُرکنونی) و بلندی‌های پارس(فارس) درهزاره‌ی سوم، دوم و یکم پیش از زایش عیسا(ق.م)یا همان دوران ایلامی باز(:حل) شود.آرمان دیگر ما، بازنگری تعیین حریم وگُستره‌ی(عرصه‌ی)این تپه‌ی ارزشمند است».

رجبی ادامه می‌دهد:«دراین فصل ازکاوش‌ها یک گمانه لایه‌نگاری در بخش جنوبی تپه باز شد و برای بِهگشت(:اصلاح)دشواری‌های گاه‌نگاری در بخش بالایی تپه، گمانه‌ای نیز با اندازه‌ای کوچک‌تر دربلندی تپه پدیدار(ایجاد)شد. درگمانه‌های لایه نگاری، بازمانده‌هایی(:آثاری) ازدوره‌ی هخامنشی تا دوره‌ی لپویی(400 تا 3500 پیش اززایش عیسا=ق.م)به‌دست آمد که شامل، ساختارهای مِهرازی(:معماری) و چاله‌های زباله باستانی، خاک‌سپاری(:تدفین) انسانی، نمونه‌های استخوانی جانوران و پرندگان، الواح گِلی، پیکرک گلی، داده‌های سفالی،کالاشمار(شِی‌ای ریز وگِرد از جنس گِل پخته که درآن برای بده و بِستان‌های اقتصادی و بازرگانی بهره برده می‌شده) و .... است».

سرپرست تیم کاوش ازدانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت می‌افزاید:«به نظرمی‌رسد با توجه به داده‌های باستان‌شناختی تپه سبز که بیش از 12هکتار بوده، دوره‌های گوناگون فرهنگی را دربرداشته باشد، زیرا در بخش ویران شده‌ی تپه،آثار و مانده هایی(:بقایایی) ازدوره‌ی پیش ازتاریخ(دوره مس سنگ و نوسنگی= 3 هزارتا 6500 پیش اززایش عیسا)وجوددارد. با این همه در بخش‌های برجای مانده ازتپه، مانده‌هایی ازدوره‌ی هخامنشی تا دوره‌ی لپویی(500 تا 3500 پیش اززایش عیسا) وجود دارد».

این باستان‌شناس، اشاره‌ای هم به کاوش‌های گذشته می‌کند و می‌گوید:«پیشترنیز،"لویی واندِنبِرگ"، "هِرتسفِلد"،"اِشمیت" و "اِشتاین" برروی این تپه کارهایی انجام داده اند، ولی نخستین کار دانشی(:علمی) را "سامنِر" انجام داده است. وی مطالعات فرهنگی منطقه را پیش گرفت. به دیگرسخن، فراگیرترین(:جامع ترین)بررسی باستان‌شناسی تا به امروز را انجام داد. او در سال 1972 تَرسایی(میلادی)، این تپه را که 12 هکتاربوده به گونه‌ی دانشی شناسایی وکاوش کرد که هم اکنون کمتر از یک هکتار آن برجای مانده است. به‌گمان بسیار این تپه، یک شهر بزرگ ایلامی بوده که دارای ارزش فراوانی است. «سامنر»آن را بزرگ‌ترین شهرخاوری(:شرقی)رودخانه‌ی کورش(کُرکنونی)و جلگه‌ی مرودشت می‌داند که وابسته به(500 تا 3500 پیش اززایش عیسا) است که دراین 40 سال با ساخت و سازخانه‌ها بر روی تپه، بیشتر بخش‌های آن نابود شده است».

این هَموَند(:عضو) هیات علمی دانشگاه مرودشت در بخش دیگری از سخنانش می‌افزاید:«خاکی که ازکف‌ها و چاله‌های زباله یا پیت‌های(pit)باستانی به‌دست می‌آید به شوَند(:سبب)داشتن نمونه‌های استخوانی جانوران و پرندگان و نیزدانه‌ها وگَرده‌های گیاهی ازارزش بسیاری برخوردارند و می‌توانند ما را دربازسازی رژیم گیاهی و جانوری منطقه کمک کنند».

رجبی درباره‌ی اسکلت پیدا شده نیز به خبرنگار ما می‌گوید:«مانده‌های این خاک‌سپاری که وابسته به دوران ایلام قدیم است یک خاک‌سپاری انسانی است که در راستای باختر به خاورکشیده شده و به شکل نیمه چُمباتمه‌ای دردرون گورچاله‌ای جای داده شده است. این خاک‌سپاری برای مطالعات ژنتیکی، سال یابی، جنس‌شناسی، بیماری‌شناسی انسانی، اقلیم‌شناسی و غیره مورد پژوهش قرارخواهد گرفت».

به گزارش اَمرداد، در این فصل ازکاوش، یک اجاق هخامنشی نیز به‌دست آمده است. رجبی دراین باره می‌گوید:«اجاقی درگمانه‌ی روی تپه پیدا شدکه با توجه به مواد سطحی که از پیرامون آن و سفال‌ها به دست آمده وابسته به دوران هخامنشی است».

این باستان‌شناس درپاسخ به این پرسش که آیا ازدوران اشکانی یا ساسانی چیزی به‌دست آمده است می‌گوید:«لایه‌ی بالایی وابسته به دوران هخامنش است و هرچه که وجود دارد کهن‌تر از هخامنشی است».

در این فصل از کاوش‌ها درکناربهره‌گیری از دانش باستان‌شناسی از دانش گیاه باستان‌شناسی نیز سود برده شده است. در همین زمینه نیز، شراره قاسمی دانشجوی این رشته به خبرنگار امرداد می‌گوید:«گیاه باستان‌شناسی دانشی نو است که به ما کمک می کند تا داده‌های گیاهی که از گذشته برجای مانده را برای بازسازی اقلیم‌های زیست‌بومی(:محیط زیستی)گذشته بررسی کنیم. درواقع با بررسی دانه‌های گیاهی، زغال برجای مانده دربافت‌های باستانی ازاقتصاد زیستی(:معیشتی) مردمان گذشته آگاه خواهیم شد و برای این کَرده(عمل)از شناورسازی یا "فِلاتِیشِن" بهره می‌بریم».

امروزه نیزگِرداگرد این تل باستانی فنس‌کشی شده است. اما نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که، ازلب جاده تا بخش فنس‌کشی و دورچینی،دربخش جنوب باختری زمین‌هایی رها شده که در اصل جزوی ازتپه بوده و دارای ارزش است.

نوروز رجبی درهمین زمینه می‌گوید:«در بخش جنوب باختری گمانه‌ای زده شد که بتوانیم برای آن حریم و گستره درنظر بگیریم و با پیدا شدن آثار پیش از تاریخ درآن، باید گستره و حریم آن بازنگری شود و جای فنس‌کشی‌ها را درآغاز کوچه و لب جاده دگرگون کنیم. درواقع باید این بخش که دورافتاده(:متروکه)مانده و به زباله‌دانی دگرگون شده به گستره‌ی این تپه افزوده شود که این گمانه نیز برای همین پُرسمان(:مساله)به‌وجود آمد».

تل سبز یا دژ تپه یا تل سوز در جنوب باختری شهر مرودشت و در سه کیلومتری خاور جایگاه رسیدن دو رودخانه‌ی کورش(کُر) و سیوند جای گرفته است.