شاهکار مِهرازی «زندیه» سر از خاک برآورد

شاهکار مِهرازی «زندیه» سر از خاک برآورد

خبرنگاراَمُرداد-سیاوُش آریا : در پِی عملیات بِهسازی هَشتی ارگ «کریم خان زند» در شیراز آبراهه ای از دوران زندیه نمایان شد. این آبراهه که از درگاه بخش دَرونشُد(ورودی) ارگ و کنار حوض پدیدار(ایجاد) شده، از آجر و ساروج ساخته شده است و از شاهکارهای مِهرازی(معماری) زندیه به شمار می آید.

 

سیامک بصیری، کارشناس سازمان میراث فرهنگی استان پارس(فارس) درهمین زمینه به خبرنگار اَمرداد می‌گوید: « وجود نشست‌ها در بخش درونشُد ارگ، هشتی(:کِریاس) و همچنین نمناکی آن و نَشت آب از بخش زیرین هشتی، شوَند(:باعث) آن شد تا عملیات پژوهش در تعیین گذر(:مسیر) آبراهه (:کانال) در دستورکار قرار گیرد و با پدیداری دو تِرانشه در درگاه(مدخل) بخش درونشُد ارگ و حوض به بازه‌ی(فاصله ی) 20 متری زده شود و با این کار به دو آبراهه دست پیدا کردیم».
این مدیر فنی اداره‌ی کل میراث فرهنگی استان، ادامه می‌دهد: « آبراه درگاه وابسته(مربوط) به دوران زندیه است، ولی آبراهه‌ی بیرون از ارگ، وابسته به دوران پهلوی یکم است. در واقع در زمان پهلوی یکم آبراهه را برای ساخت گنجینه‌ی(:موزه‌ی) ساختمان شهربانی و گذرنامه ویران کرده و به سوی شمال آن را رَهنمون(:هدایت) کرده اند که به رودخانه‌ی خشک شیراز می‌ریخته است».
این کارشناس زمینه‌ی(:حوزه‌ی) بازآرایی(:مرمت) میراث فرهنگی، می افزاید : « آبراهه ی زندیه به سوی خاور(شرق) و به کَندگ(خندق) کاخ (عمارت) دیوانخانه ی وکیل و به سوی باختر(:غرب) به گنجینه ی پارس یا باغ نظر می ریخته است».
بصیری در بخش دیگری از سخنانش به خبرنگار امرداد می گوید: « در ساخت آبراه زندیه از آجر و ساروج بهره گرفته شده، ولی در آبراه پهلوی از آجر و ماسه‌ی آهک سود برده شده است. بلندای(:ارتفاع) این آبراهه یک متر و پهنای(:عرض) آن 60 سانتی متر است».
او ادامه می دهد : « هم اکنون برآنیم تا تاسیسات آبراه شهری زندیه را زنده (احیا)کنیم و کارگاهی را هم در این زمینه فعال کرده ایم».
سیامک بصیری در پاسخ به این پرسش که این آبراهه تا کجا دنباله پیدا می‌کند، می‌گوید: « تا به هرجا که کندگ اصلی پیدا شود و تا لب خیابان دنباله دارد که به گمان بسیار درهمین گذر یافت خواهد شد».
وی درباره‌ی این که آیا از این آبراهه پیشتر آگاهی داشتید یا نه؟ در پاسخ می‌گوید: « ازآبراه زندیه مطمین بودیم که وجود دارد، ولی بسته (مسدود) شده بوده و ما آن را باز کردیم. اما از آبراه پهلوی هیچ آگاهی‌ای نداشتیم و هم اکنون زنده‌سازی آن در دستور کار است».
این کارشناس فنی و مدیر بافت تاریخی شیراز درباره‌ی این آبراهه می‌گوید: « این آبراهه در واقع از شگفتی‌های مهرازی و تاسیسات زیربنایی دوران زندیه به شمار می‌آید که بخشی از آن دچار آسیب شده که بازآرایی(:مرمت) آن، آغاز شده و قابلیت زنده سازی را دارد».
به گزارش امرداد، ارگ زندیه، کاخ شاهنشاهی کریم خان زند و دژ (:قلعه) پدافندی(:دفاعی) و نظامی شهر بوده است. هم درگذشته و هم امروزه از دید جغرافیایی در مرکز شهرجای گرفته است. این کاخ در سال 1180 مَهی(:قمری) به فرمان کریم خان ساخته شده است و در ساخت آن از ماهرترین سنگ‌تراشان، مهرازان و هنرمندان بهره گرفته شده است. همچنین از بهترین نوع کاراسته(:مصالح) ساختمانی از شهرها و کشورهای گوناگون خریداری و در اختیار کارگران قرارداده شده است.
این بازمانده‌ی تاریخی درسال 1351 به شماره ی 918 در سیاهه‌ی یادمان های ملی به ثبت رسیده است و هم اکنون به یکی از گیرایی(:جاذبه) های اصلی گردشگری شیراز جایگزین(بدل) شده است.

 

منبع خبر: 
خبرگزاری امرداد