باورهای ایرانیان از زادروز«مهر»/ترسایان نیز«یلدا» را جشن می‌گیرند

باورهای ایرانیان از زادروز«مهر»/ترسایان نیز«یلدا» را جشن می‌گیرند

کزازی: 

|۱۲:۴۳,۱۳۹۵/۱۰/۱| 

 

استاد کزازی با اشاره به باورهای ایرانیان از شب یلدا گفت: یلدا شب زادن مهر(ایزد پیمان و دوستی) ایرانیان است و در سراسر جهان نیز توسط ترساکیشان با نام «کریسمس» بزرگ داشته می شود.

استاد میرجلال الدین کزازی  در خصوص شب یلدا و آداب، رسوم و باورهای کهن ایرانیان در این شب، واژه «یلدا» را به معنای زادن و زاده شدن  دانست و گفت: از آن روی و به این معناست که نخستین شب دی ماه بدین نام خوانده شده است.

وی با بیان اینکه کهن ایرانیان باورشان به زاده شدن مهر در چنین روزی بوده، افزود: مهر هم نامی دگر برای خورشید و هم نام دین آوری است که در ایران اشکانی سر برآورد.

این چهره ماندگار زبان و ادبیات فارسی تصریح کرد: مهر یا همان میترا، ایزد پیمان دوستی در تاریخ ایرانیان بوده و آیینی نو را بنیاد نهاد که این آیین نه تنها در ایران که در قلمرو جهانشاهی(امپراطوری) روم هم گسترش و روایی یافت.

وی افزود: مهر یا میترا نمودهای مختلف دیگری در تاریخ ایران دارد اما به هر روی شب نخست دی به عنوان یلدا از میان تازش ها و کشاکش ها به دوران حاضر رسیده است.

استاد کزازی گفت: هم اکنون ما بر سر خوان یلدا همچنان نشانه های آئین مهر را می بینیم که یکی از نمودهایش خورشید است.

وی اشاره ای به ریشه برخی مراسمات آیینی پیروان دیگر ادیان اهل کتاب چون ترسایان(مسیحیان) داشت و افزود: این نکته برای ما ایرانیان بسیار نغز و نازش خیز است که جشن زادن مهر در سراسر جهان نیز توسط ترساکیشان(پیروان مسیحیت) با نام «کریسمس» بزرگ داشته می شود.

این چهره ماندگار زبان و ادبیات فارسی  تاکید کرد: کریسمس به راستی جشن زادن مهر - و نه آنچنان که ترسایان می انگارند و آنرا جشن زادن عیسی مسیح می دانند- است.

وی افزود: آن هنگام که رومیان به آیین ترسایی گرویدند پیشوایان ترسا کوشش کردند رومیان ترسا شده را از برگزاری این جشن - که همان جشن زایش مهر بوده- بازدارند اما راه به جایی نبردند و سرانجام به ناچار زادن مهر را جشن زادن عیسی مسیح قلمداد کردند.

این پژوهشگر زبان و ادب فارسی زمان جشن زایش مهر را در گذشته مصادف با  ۲۵ دسامبر عنوان کرد و گفت: در ایران نیز هنوز این جشن با نام شب یلدا بر پا داشته می شود. اما در پی ناسازگاری های گاه شمارانه(منطبق نبودن ماه های میلادی با شمسی) چند روزی در میانه این جشن با جشن کریسمس جدایی افتاده است.

وی در خصوص خوراکی های شب یلدا و باورها و نشانه هایی که در این مورد وجود دارد نیز گفت: در جشن و آیین یلدا نیز مانند دیگر جشن های بزرگ ایرانی به مانند نوروز، خوانی ویژه گسترده می شد و می شود که از دید نمادشناسی نشانه های راز آورانه از خورشید را در بر دارد.

استاد کزازی تصریح کرد: راه و رسم آن است که بر این خوان آیینی، دانه های خوردنی نابرشته را می نهند- آنچه که آجیل شب یلدا نام دارد-  هم چنین پاره ای میوه های خشک همچون انجیر و خرما بر این خوان نهاده می شود.

وی انار را یکی از میوه های اصلی خوان یلدا دانست و افزود:  این خوان از میوه های تازه نیز بی بهره نمی ماند و میوه ای که هر ایرانی هنوز بر خود بایسته می داند که آن را بر این خوان نهد انار است.

این چهره ماندگار ادب پارسی و پژوهشگر برجسته ایرانی، انار را از میوه های نمادین، آیینی و سپند در نزد ایرانیان دانست که رنگ و ریخت آن یادآور خورشید است.

وی افزود: خورشید هم گرد بوده هم رنگ سرخ از ویژگی های برجسته آن است و با پرتو و گرمای خود زمین سرد، فسرده و مرده را در زمستان دگر بار جان و برنایی می بخشد.

استاد کزازی بار دیگر به شباهت میوه انار با خورشید اشاره کرد و گفت:  خورشید میوه ها و فرآورده های گوناگون را که آدمیان برای زیستن  نیاز دارند از دل زمین سرد و فسرده می رویاند.

وی با اشاره به وجود میوه هندوانه طی سال های اخیر بر سر خوان یلدای ایرانیان  گفت: در روزگاران نوتر میوه هندوانه نیز بر میوه های خوان یلدا افزوده شده است- اما همانگونه که می دانیم هندوانه - آنچنان که از نام آن هم آشکار است- میوه ای ایرانی نیست و از هند به ایران آورده شده است.

این چهره ماندگار کشور و پژوهشگر برجسته با اشاره به دیگر نمادها، نشانه ها و باورهای موجود در خصوص شب یلدا گفت: از دیگر دلایل بزرگداشت آئین یلدا، بلندترین شب سال بودن آن است و  در این شب انتظار برای بر آمدن خورشید طولانی است.

 وی افزود: همین طولانی بودن شب یلدا، شور و شعف برای دیدن آن را زیاد کرده است و ایرانیان تا صبح به انتظار خورشید می نشینند.

 

منبع خبر: 
مهر